Wyróżnia się trzy generacje praw człowieka. Pierwsza generacja dotyczy praw fundamentalnych, obywatelskich i politycznych. Druga generacja rozszerza tradycyjne pojęcie praw człowieka o prawa socjalne, ekonomiczne i kulturalne, takie jak prawo do wolności od głodu, prawo pracy w sprawiedliwych i godnych warunkach, prawo opieki nad rodziną, prawo nauki, prawo udziału w życiu kulturalnym. Trzecia generacja odzwierciedlać ma prawa solidarności: prawo do pokoju, prawo do rozwoju, prawo do środowiska naturalnego, prawo do komunikowania się, prawo do wspólnego dziedzictwa ludzkości, prawo do pomocy humanitarnej[1].
Prawa człowieka pierwszej generacji zostały zdefiniowane i zapisane przez ONZ w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 roku. Są to podstawowe prawa, które wynikają z ludzkiej natury. Każdy ma do tego prawo i jest niezależny od systemu politycznego obowiązującego w kraju.
Druga generacja praw człowieka to prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne, które zapewniają indywidualny rozwój fizyczny i psychiczny oraz bezpieczeństwo społeczne. Nakładają na państwo zobowiązania gospodarcze i społeczne wobec obywatela. Źródłem praw drugiej generacji są m.in. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z 1966 roku.
Do praw trzeciej generacji należą m.in. prawo do demokracji, prawo do pokoju, prawo do rozwoju, prawo do ochrony danych osobowych, prawo do pomocy humanitarnej, prawo do zachowania własnej tożsamości.
Wszystkie trzy generacje tworzą całościowy kompleks ochrony praw człowieka, uzupełniany wraz z ze zmianami w rozwoju cywilizacji.
Ostatnio mówi się też o prawach czwartej generacji. Prawa czwartej generacji są w trakcie określania. Są w tym prawa mniejszości seksualnych, m.in. w prawie międzynarodowym obowiązkowe jest przestrzeganie w jak największym stopniu praw 1. generacji oraz 2. i 3. generacji. Warto też pamiętać o różnicy między słowami „prawo” i „wolność”. Pierwszy termin odnosi się do uprawnień nadanych na mocy przepisów szczególnych, drugi natomiast określa granice, których nie wolno przekraczać. . Ograniczenie praw i wolności może nastąpić tylko przez określony czas i w wyjątkowych okolicznościach. Prawa pierwszego pokolenia, w tym prawo do życia, nie mogą być w żaden sposób ograniczane.
[1] R. Kuźniar, O prawach człowieka, Warszawa 1992, s. 132-137.