prace magisterskie

Procedura Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

5/5 - (4 votes)

Sprawy wnoszone są do Trybunału przez notyfikację specjalnego zapisu, bądź w formie podania na piśmie, skierowanego do sekretarza Trybunału. W obydwu przypadkach należy wymienić przedmiot sporu i strony procesowe. Następnie sekretarz MTS informuje niezwłocznie wszystkich zainteresowanych o wpłynięciu takiego podania. Zawiadamia on o tym również członków Narodów Zjednoczonych za pośrednictwem Sekretarza Generalnego, a także inne państwa, mające prawo do stawania przed Trybunałem. Jeżeli Trybunał uzna, że wymagają tego okoliczności, władny jest wskazać, jakie środki zabezpieczające w stosunku do każdej ze stron powinny być tymczasowo podjęte. Zanim zapadnie ostateczna decyzja, wiadomość o proponowanych środkach zabezpieczających powinna być natychmiast podana do wiadomości stronom i Radzie Bezpieczeństwa.

Postępowanie przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości złożone jest z dwóch części: pisemnej i ustnej. W toku postępowania pisemnego zainteresowane strony przedkładają memoriały, kontrmemoriały i w razie potrzeby repliki, jak również wszelkie inne akty i dokumenty dla poparcia swego stanowiska. Te zawiadomienia uskutecznia się za pośrednictwem sekretarza Trybunału, w porządku i w terminach, oznaczonych przez Trybunał. Rozprawy są publiczne, chyba że MTS zarządzi inaczej bądź też strony postępowania zażądają niejawności rozprawy. Rozprawą kieruje prezes, a w przypadku, gdy nie może tego czynić: wice-prezes; natomiast, gdyby i ten nie mógł przewodniczyć – wówczas przewodniczy najstarszy z sędziów obecnych. Z każdego posiedzenia zostaje sporządzony protokół, który podpisują sekretarz i prezes. Strony są reprezentowane przez przedstawicieli. Mogą one korzystać przed Trybunałem z pomocy doradców albo adwokatów. Agenci, doradcy i adwokaci stron przed Trybunałem powinni korzystać z przywilejów i immunitetów, niezbędnych do niezależnego wykonywania swych obowiązków. W przypadku niestawiennictwa jednej ze stron przed Trybunałem, czy też niepodjęcia obrony swej sprawy, druga strona ma prawo zwrócić się o wydanie wyroku na jej korzyść. Trybunał wydając wyrok zaoczny powinien upewnić się, że sprawa rzeczywiście należy do jego kompetencji oraz przede wszystkim, czy roszczenie jest należycie uzasadnione pod względem faktycznym i prawnym.

Rozprawa ustna polega na przesłuchaniu przez Trybunał świadków, biegłych, agentów (przedstawicieli stron), doradców i adwokatów, z uwzględnieniem warunków ustalonych przez Trybunał w przepisach proceduralnych, wspomnianych w artykule 30. Trybunał wydaje zarządzenia dotyczące prowadzenia procesu, uchwala w jakiej formie i w jakim terminie każda strona powinna ostatecznie sformułować swe wnioski oraz podejmuje wszelkie kroki w związku z zebraniem dowodów. W każdej chwili władny jest powierzyć śledztwo lub ekspertyzę wszelkiej osobie, ciału, biuru, komisji lub organowi przez siebie wybranym.

Językami urzędowymi MTS są język francuski i angielski. Na żądanie którejkolwiek ze stron, Trybunał będzie mógł upoważnić ją do używania innego języka, niż wymienione powyżej.

Wyroki, tak jak i wszelkie uchwały zapadają zwykła większością głosów sędziów obecnych. W przypadku równości głosów decyduje głos prezesa albo zastępującego go sędziego. Wyrok powinien podawać motywy, na podstawie których został wydany. Powinien on ponadto wymieniać nazwiska sędziów, którzy brali udział w wyrokowaniu. Jeżeli wyrok, w całości lub części, nie opiera się na jednomyślnym zdaniu sędziów, każdemu sędziemu przysługuje prawo złożenia swej osobistej opinii. Z reguły motywacje wyroków są niezwykle obszerne, przy czym sędziowie często korzystają z możliwości wniesienia opinii odrębnych. „Sentencje wyroków, ich motywacje, a także opinie odrębne sędziów są często cytowane w nauce prawa międzynarodowego i w praktyce międzynarodowej, są także brane pod uwagę przy ustalaniu treści przepisów prawa międzynarodowego umownego i zwyczajowego”[1]. Wyrok podpisują Prezes i Sekretarz Trybunału. Jest on odczytywany na posiedzeniu publicznym po uprzednim zawiadomieniu o tym przedstawicieli stron.

Wyrok sądu wiąże tylko strony będące w sporze i tylko w stosunku do danego sporu. Trybunał zatem nie jest związany precedensami. Aczkolwiek, w interesie spójności orzecznictwa, MTS, podobnie jak inne sądy stosuje się w praktyce do orzeczeń wydanych przez siebie w analogicznych sprawach.

Wyrok wydany przez Trybunał jest ostateczny. W przypadku polemik, co do znaczenia lub zakresu wyroku MTS, na wniosek jednej ze stron jest zobowiązany dać swą interpretację. Żądanie rewizji wyroku może być zgłoszone tylko wtedy, gdy opiera się na odkryciu faktu, który, w chwili wydania wyroku, był nieznany ani Trybunałowi, ani stronie, żądającej rewizji, a mógł mieć wpływ decydujący na wydanie wyroku, z zastrzeżeniem jednak, że nieznajomość ta nie była skutkiem niedbalstwa. Postępowanie rewizyjne otwiera się orzeczeniem Trybunału, wyraźnie stwierdzającym istnienie nowego faktu, uznaniem, czyniącego sprawę nadającą się do rewizji, oraz oświadczeniem, że wniosek o rewizję jest na tej podstawie dopuszczalny. Trybunał władny jest zażądać, żeby, zanim dopuści procedurę rewizyjną, osnowa wyroku była uprzednio wykonana. Żądanie rewizji może być zgłoszone nie później niż w sześć miesięcy od chwili odkrycia nowego faktu i nie później niż po upływie dziesięciu lat od daty wydania wyroku.

O ile Trybunał nie postanowi inaczej, każda strona ponosi swoje własne koszty procesu.

W przypadkach procedury w sprawach o opinię doradczą wymagane jest pisemne sformułowanie pytań, na które Trybunał ma udzielić odpowiedzi oraz przekazanie wszystkich dokumentów i materiałów, mogących rzucić światło na daną kwestię. Sekretarz MTS zawiadamia i wniesieniu sprawy zainteresowane państwa, a także te organizacje międzynarodowe, które zdaniem Trybunału mogą dostarczyć informacji w danej sprawie. W okresie międzywojennym STSM stanął przed dylematem, czy przy wydawaniu opinii doradczych stosować taką samą procedurę, jak w przypadku spraw spornych. Trybunał zdecydował wówczas, że jako organ sądowy powinien zarówno w jednym, jak i w drugim rodzaju spraw postępować tak samo. Statut MTS nie pozostawia już wątpliwości w tej kwestii, postanawiając, że Trybunał przy wydawaniu opinii doradczych będzie opierał się na przepisach Statutu stosowanych w sprawach spornych w takim zakresie, w jakim uzna to za możliwe do zastosowania.

Trybunał ogłasza swe opinie doradcze na posiedzeniu publicznym, zawiadamiając o tym uprzednio Sekretarza Generalnego oraz przedstawicieli członków Narodów Zjednoczonych, i innych państw i organizacji międzynarodowych bezpośrednio zainteresowanych.

[1] R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1997, s. 361

Geneza powstania Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

5/5 - (3 votes)

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) powstał w wyniku długotrwałego procesu, który doprowadził do ustanowienia stałego sądu międzynarodowego. MTS ma swoje korzenie w kilku historycznych inicjatywach i instytucjach.

Koncepcja międzynarodowego sądu pojawiła się po raz pierwszy na początku XIX wieku, jednak dopiero w 1899 r. została zrealizowana w formie Stałego Trybunału Arbitrażowego, który został utworzony podczas pierwszej Konferencji Haskiej. Celem tego trybunału było rozstrzyganie sporów międzynarodowych poprzez arbitraż.

Sądownictwo międzynarodowe w ścisłym znaczeniu[1] pojawiło się wraz z utworzeniem Trybunału Środkowoamerykańskiego w 1907 roku, działającego  do 1917 roku.

W 1920 r., po I wojnie światowej, powstał Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej (STSM) jako organ Ligi Narodów. STSM, choć był prekursorem MTS, nie zyskał szerokiego uznania ani pełnej legitymacji, co w dużej mierze wynikało z braku członkostwa niektórych kluczowych państw, takich jak Stany Zjednoczone. Mimo to, STSM prowadził działalność i orzekał w kilkunastu sprawach.

Zasadnicze znaczenie dla rozwoju tej instytucji miało powołanie do życia w 1920 roku i ponad dwudziestoletnia działalność Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej. Statut STSM przygotowany został przez specjalną komisję prawników, powołaną przez Radę Ligi Narodów. Po jego ratyfikacji, przez większość państw członkowskich, wszedł w życie w 1921 roku. Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej istniał obok i niezależnie od drugiego organu sadowego stworzonego przez Ligę – Stałego Sadu Rozjemczego, utworzonego na podstawie konwencji haskiej I z 1907r. Obejmował on 50 państw, przy czym członkostwo STSM nie pokrywało się z członkostwem Ligi Narodów. USA były strona STSM, a nie były członkiem Ligi,  i na odwrót, ZSRR, był członkiem Ligi a nie był nigdy stroną STSM. Wszystkie państwa, które były stronami STSM podpisały klauzulę fakultatywną.

Sprawy rozpatrywane przez STSM były właściwie drugorzędne i nie dotyczyły bezposrednio interesów wielkich mocarstw. Niemniej jednak w okresie swej działalności STSM rozpatrzył 22 sprawy, zakończone orzeczeniem, wydal 27 opinii doradczych. Przykładowo można wskazać sprawę ustroju żeglugi na Kanale Kilońskim, sprawę jurysdykcji w wypadku zderzenia statków na morzu pełnym, status Wspólnoty Grenlandii. „Kilkakrotnie STSM zajmował się sprawami, w których stroną była Polska, a mianowicie: sprawa osadników pochodzenia niemieckiego w Polsce, sprawa pewnych interesów niemieckich na Górnym Śląsku (fabryka w Chorzowie), sprawa szkół mniejszościowych na Górnym Śląsku, sprawa kompetencji terytorialnych Międzynarodowej Komisji Odry, sprawa kompetencji sądów gdańskich. Orzeczenia Trybunału były z reguły niekorzystne dla Polski”[2].

Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej działał faktycznie do 1940r., formalnie jego rozwiązanie nastąpiło na podstawie uchwały ostatniej sesji Zgromadzenia Ligi Narodów z dniem 19 kwietnia 1946r.

Na zaproszenie czterech wielkich mocarstw, w dniach od 9 do 20 kwietnia 1945 roku, w Waszyngtonie odbyła się konferencja prawników. Przedstawiciele 44 krajów zaproponowali niewielkie zmiany w Statucie STSM przyjmując go za podstawę nowego Statutu. Pomimo, że „nie można formalnie identyfikować tych dwóch różnych Trybunałów, to jednak można uważać MTS za kontynuację STSM. Niemal identyczne teksty statutów tych Trybunałów jak i ciągłość judykatury dały podstawę do łącznego traktowania ich w nauce pod wspólną nazwą <<Trybunału Światowego>>”[3].

Podczas konferencji w San Francisco rozstrzygnięte zostały kwestie wynikające z powiązania Trybunału z Organizacją Narodów Zjednoczonych, jak wybór sędziów przez Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa; dopuszczanie państw nie będących członkami ONZ jako stron Statutu MTS, etc. Deklaracje o przystąpieniu do klauzuli fakultatywnej, złożone poprzednio przez członków pierwotnych ONZ miały zachować swą moc obowiązującą w stosunku do nowego Trybunału, który został utworzony z chwilą wyboru pierwszych sędziów, dokonanego w dniach 6–9 lutego 1946 roku. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości występuje obecnie jako jeden z głównych organów ONZ, a jego Statut stanowi integralną część Karty Narodów Zjednoczonych.

Po II wojnie światowej, wraz z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) w 1945 r., zdecydowano o utworzeniu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości jako głównego sądu sądowniczego ONZ. MTS zastąpił STSM, a większość jego sędziów i pracowników przeniosła się do nowo utworzonej instytucji. MTS rozpoczął swoją działalność 18 kwietnia 1946 r.

MTS, mający swoją siedzibę w Hadze (Holandia), składa się z 15 niezależnych sędziów, wybieranych na dziewięcioletnie kadencje przez Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa ONZ. Trybunał orzeka w sprawach sporów międzynarodowych, a także wydaje opinie doradcze na żądanie organów ONZ i wyspecjalizowanych agencji.

Pomimo pewnych ograniczeń, takich jak dobrowolność poddania się jurysdykcji MTS przez państwa, Trybunał odgrywa ważną rolę w kształtowaniu prawa międzynarodowego i utrzymaniu pokoju oraz sprawiedliwości na świecie.

[1] Określenia „sądownictwo międzynarodowe” używa się w podwójnym znaczeniu. W szerszym sensie obejmuje ono wszelkie sposoby pokojowego rozstrzygania sporów, polegające na przekazaniu go komuś trzeciemu ( określeniu temu odpowiadają zarówno sądy rozjemcze, jak i stałe sądy międzynarodowe) Sądownictwem w ścisłym tego słowa znaczeniu są tylko stałe sądy międzynarodowe, których Statut zawiera przepisy prawne służące za podstawę orzekania, zasady proceduralne, powoływanie sędziów w sposób kadencyjny.

[2] R. Bierzanek, J. Simonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1997, s. 354

[3] M. Iwanejko, Spory międzynarodowe, Warszawa 1976, s. 231

Europejski Trybunał Praw Człowieka

5/5 - (5 votes)

Europejski Trybunał Praw Człowieka został powołany do życia na mocy art.19  europejskiej konwencji praw człowieka i podstawowych wolności z 4 listopada 1950 roku z inicjatywy Rady Europy. Przepisy dotyczące postępowania przed ETPC są zawarte w Regulaminie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wydanym przez Zgromadzenie Plenarne Trybunału, który wszedł w życie 1 listopada 1998 roku.

Jego siedzibą jest Strasburg (Francja), ale jeżeli Trybunał uzna to za celowe to może podejmować czynności poza swoją siedzibą, na terytorium państwa członkowskiego Rady Europy. Z czasem organizacja Trybunału, z Komisją i dużą rolą Komitetu Ministrów Rady Europy, stała się zbyt skomplikowana i powolna. Początkowo strasburski system ochrony praw człowieka był zaprojektowany dla 10-12 państw. Po przystąpieniu nowych państw i w związku z coraz szybciej wzrastającą liczbą wnoszonych skarg (w 1985 zarejestrowano 596 skarg, a w roku 1998 – 5979, w 2001 – 13858), okres pomiędzy zarejestrowaniem sprawy a wydaniem orzeczenia przez Trybunał sięgał niejednokrotnie 7-8 lat, a nawet dłużej.

Konieczne więc stało się wprowadzenie zmian. „Z jednej strony zlikwidowano kompetencje w orzecznictwie Komitetu Ministrów – organu o charakterze politycznym, a z drugiej zlikwidowano Europejską Komisję Praw Człowieka ( Protokół nr 11), co uprościło postępowanie, gdyż kompetencje zogniskowano w jednym organie sądowym – Europejskim Trybunale Praw Człowieka”[1]. Przytoczony powyżej Protokół nr 11 został podpisany 11 maja 1994 roku, a wszedł on w życie 1 listopada 1998 roku.

Struktura Organizacyjna Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Trybunał składa się z tylu sędziów ile państw podpisało Konwencję. Sędziowie są wybierani przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy spośród kandydatów przedstawionych przez państwa. Każde państwo członkowskie może przedstawić 3 kandydatów, przy czym co najmniej 2 musi być jego obywatelami. Nie ma jednak zakazu żeby w Trybunale zasiadało kilku sędziów tej samej narodowości. Sędzią z Polski jest obecnie prof. Jerzy Makarczyk, a kandydatami na nową kadencję są: Lech Garlicki, Cezary Mik oraz Marek Antoni Nowicki.

Kadencja sędziów wynosi 6 lat. Dążąc do odnowienia połowy składu co 3 lata, Zgromadzenie Parlamentarne może zmienić długość kadencji sędziów (nie może ona jednak być krótsza niż 3 lata i dłuższa niż 9 lat). Sędziowie zasiadają w Trybunale we własnym imieniu oraz są niezawiśli. „Żadnego sędziego nie można odwołać z urzędu, chyba że pozostali sędziowie na posiedzeniu plenarnym zdecydują większością dwóch trzecich głosów urzędujących sędziów wybranych, że sędzia ten nie spełnia wymaganych warunków”[2]. Sędziowie, w czasie pełnienia swoich funkcji, mają prawo do przywilejów i immunitetów przewidzianych w artykule 40 Statutu Rady Europy i w porozumieniach zawartych na jego podstawie.

Trybunał jest podzielony na Sekcje (Konwencja nazywa je Izbami tworzonymi na czas określony). Sekcje, w liczbie co najmniej – czterech tworzone są przez zgromadzenie plenarne Trybunału na okres 3 lat. Każdy sędzia jest członkiem jednej z Sekcji. Skład Sekcji powinien być zrównoważony geograficznie jak również pod względem płci i powinien odzwierciedlać różne systemy prawne.

Wewnątrz Sekcji są tworzone Komitety i Izby. Komitety tworzy się na okres 12 miesięcy, składają się one z 3 sędziów, których zadaniem jest wstępne rozpatrywanie skarg. W Izbach zasiada po 7 sędziów i są one tworzone dla rozpatrzenia konkretnej sprawy. W Izbie zasiada zawsze Prezes Sekcji i sędzia powołany z ramienia zainteresowanej strony (w przypadku skarg międzypaństwowych będą to: sędzia z ramienia państwa skarżącego i pozwanego).

Wielką Izbę powołuje się w składzie 17 sędziów i 3 zastępców na okres 3 lat. W jej skład  wchodzą: Prezes i Wiceprezesi Trybunału oraz Prezesi Sekcji. Resztę składu wybiera zgromadzenie plenarne Trybunału, dzieląc sędziów na 2 grupy, które zamieniają się co 9 miesięcy. Skład tych grup jest ustalany przez zgromadzenie plenarne Trybunału, w taki sposób aby był on zrównoważony geograficznie i odzwierciedlał różne systemy prawne.

Trybunał stał się po reformie organem stałym (obraduje każdego tygodnia we wtorki). Spełnia taż funkcję dawnej Komisji, czyli gromadzi i bada fakty związane ze zgłoszoną skargą.

[1] A. Redelbach, Prawa naturalne-prawa człowieka-wymiar sprawiedliwości. Polacy wobec Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Toruń 2000 r., s. 375

[2] Regulamin EuropejskiegoTrybunału Praw Człowieka, 4 listopada 1998 r., art. 7

Struktura organizacyjna Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

5/5 - (4 votes)

podrozdział pracy magisterskiej

Trybunał jest organem kolegialnym, złożonym obecnie, zgodnie z art. 221 ust. 1 i art. 222 ust. 1 TWE z 15 sędziów, których wspiera 8 Rzeczników Generalnych (Adwokatów). W praktyce tzw. duże państwa członkowskie mają swojego Rzecznika. Pozostałe posady dzielone są między mniejszych członków Unii, którzy mogą desygnować swoich członków wedle zasady rotacji alfabetycznej.

Traktat Nicejski uzgodniony w grudniu 2000 r. ustala zaś, że ETS będzie składał się z grona sędziów, z których każdy będzie pochodził z innego państwa członkowskiego, oraz 8 wspomagających ich Adwokatów Generalnych.

Jest to organ niezależny, zarówno od państw członkowskich, jak pozostałych instytucji i organów Wspólnotowych. Działa on w imieniu Wspólnot Europejskich i w interesie poszanowania prawa wspólnotowego. Ani Sędziowie, ani Rzecznicy nie są reprezentantami państw, chociaż z pewnością reprezentują oni różne systemy prawa krajowego. TS jest organem ponadnarodowym. Formalnie jest to organ niekadencyjny, jego członkowie zaś mają mandat ograniczony temporalnie, jest to 6 lat. Co 3 lata następuje częściowe odnowienie składu sędziowskiego, obejmujące na zmianę 8 albo 7 sędziów. Również co 3 lata ma miejsce odnowienie składu rzeczników generalnych obejmujące 5 albo 4 Rzeczników.

„Traktat określił warunki, jakie muszą spełniać członkowie ETS. Sędziowie i rzecznicy generalni wybierani są spośród osób dających gwarancje całkowitej niezależności. Muszą posiadać w państwie członkowskim ich pochodzenia kwalifikacje wymagane od kandydatów na najwyższe stanowiska w sądownictwie lub być uznanymi specjalistami w dziedzinie prawa. Przed objęciem swej funkcji składają publicznie przysięgę. W ten sposób zobowiązują się wykonywać swoją funkcję całkowicie niezależnie, zgodnie z posiadaną wiedzą i sumieniem, a także zachowywać tajemnicę służbową”[1].

Sędziów Trybunału obowiązuje  zasada niepołączalności stanowisk w tym samym zakresie  co członków Komisji Europejskiej. Immunitet członków ETS ma charakter ogólny i jest szerszy od immunitetu przysługującego innym funkcjonariuszom wspólnotowym. Może on być uchylony uchwałą Trybunału, podjętą na sesji plenarnej – tylko w wyniku jednomyślnej decyzji pozostałego składu orzekającego, stwierdzającej, że dany sędzia przestał spełniać wymagane warunki lub nie wywiązuje się ze swoich obowiązków. W przypadku przedwczesnego zwolnienia się miejsca w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości na pozostały czas kadencji mianuje się następcę.

„Status prawny Rzeczników Generalnych jest taki sam jak sędziów ETS. Rzecznik przypomina sędziego śledczego, ponieważ jego zadaniem jest przygotowanie w danej sprawie wniosku właściwego w postępowaniu procesowym i nieprocesowym. Wniosek Rzecznika uwzględnia ustalony stan faktyczny, ocenę dowodów, prawniczy wywód i stanowisko co do rozstrzygnięcia sprawy”[2].

Po ukonstytuowaniu się Trybunału sędziowie wybierają spośród siebie Przewodniczącxego. Wyboru dokonuje się bezwzględną większością głosów w głosowaniu tajnym. Kadencja wybranego trwa 3 latai pokrywa się z momentem częściowego odnowienia składu. Zadania Przewodniczącego dzielą się na dwie grupy. „Pierwsza z nich jest prowadzenie spraw sądowych, drugą zaś zajmowanie się innymi sprawami związanymi z administrowaniem. W ramach tej pierwszej kategorii art. 8 nadaje Prezydentowi kompetencje do przewodniczenia w rozprawach (hearings) i obradach (deliberations) Trybunału”[3]. Część druga owego przepisu mówi o sprawowaniu przez Przewodniczącego tzw.: policji sądowej, czyli odpowiedzialne zarządzanie rozprawą.

ETS mianuje swojego Sekretarza i określa jego statut. Wyboru Sekretarza dokonuje się na tych samych zasadach co Przewodniczącego. Stanowisko Sekretarza jest obsadzane w drodze wyboru spośród kandydatów, którzy zgłosili się w tym celu, na okres 6 lat z możliwością reelekcji. Zastępstwo Sekretarza ma miejsce, gdy czasowo lub stale (wakat) nie może wykonywać swoich obowiązków. W tym celu ETS może mianować jednego lub więcej zastępców. Sekretarz ma obowiązek uczestniczenia w posiedzeniach ETS i izb. Czuwa nad poprawnym wniesieniem skargi, sporządza rejestr czynności sądowych, odpowiada za terminowe dostarczenie pism procesowych, podpisuje oryginał orzeczenia i deponuje go w kancelarii, dostarczając stronom uwierzytelnione podpisy wyroku. Odpowiada za pieczęć i archiwum ETS. Sekretarz stwierdza autentyczność każdego dokumentu, jest również odpowiedzialny za przesyłanie i czuwanie nad dokumentami procesowymi oraz za ich doręczenie. Czuwa także nad pieczęciami Trybunału, odpowiada za protokoły oraz za publikacje ETS. Sekretarz kieruje również, pod kontrolą Prezesa, administracją ETS, zarządza finansami i kieruje księgowością.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest organem stałym, obradującym na sesjach. Ponadto poza składem plenarnym Trybunał powołuje co roku izby trzy- i pięcioosobowe. Postępowanie w izbach może mieć na celu podejmowanie określonych czynności przygotowawczych albo rozstrzyganie określonych kategorii spraw zgodnie z przepisami szczególnymi. ETS obraduje także w tzw. „małym składzie plenarnym”, złożonym z połowy sędziów. O zakwalifikowaniu sprawy na sesję plenarną decydują – kryteria merytoryczne, a więc złożoność sprawy lub jej precedensowość oraz kryteria polityczne – tj. skargi państw kierowane przeciwko instytucjom Wspólnoty. Podczas sesji plenarnej ETS wymagane quorum wynosi 7 sędziów, a w przypadku braku quorum Przewodniczący odracza sprawę do czasu osiągnięcia quorum. Izba może być złożona z 3 do 5 sędziów.

[1] Z. Brodecki, Prawo europejskiej integracji, Warszawa 2000, s. 60

[2] ibidem, s. 61

[3] Wymiar sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wybrane zagadnienia, red. M. Perkowski, Warszawa 2003r., s.81

Europejski Trybunał Sprawiedliwości

5/5 - (3 votes)

Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) jest najwyższym sądem w Unii Europejskiej (UE) w sprawach prawnych UE. Siedziba tego sądu znajduje się w Luksemburgu i został on utworzony w 1952 roku. Głównym zadaniem ETS jest zapewnienie, że prawo UE jest jednolite i stosowane we wszystkich krajach UE, a krajowe sądy stosują prawo UE prawidłowo. ETS odpowiedzialny jest za udzielanie wiążących wyjaśnień prawnych dotyczących prawa UE, które są wiążące dla wszystkich sądów krajowych. W ten sposób ETS pomaga utrzymać jedność i spójność systemu prawnego UE.

„Normy wspólnotowe tworzą porządek prawny pochodzenia międzynarodowego. Porządek prawny Wspólnoty cechuje odrębność, (…) polegająca na tym, że jego normy muszą być zastosowane bezpośrednio w różnych państwach członkowskich Wspólnoty. Ich pogwałcenie jest sankcjonowane przez sądy narodowe, których sędziowie związani są niekiedy decyzjami Trybunału (i Sądu Pierwszej Instancji)”[1].

Autorzy traktatów powołujących do życia Trybunał podzielili kompetencje stosowania prawa wspólnotowego między Europejski Trybunał, a sądy powszechne krajów członkowskich. Owy system współpracy ma głównie na celu zagwarantowanie jednolitego i spójnego stosowania prawa wspólnotowego oraz jego stały rozwój. Sądy krajowe są strażnikami wspólnotowego porządku prawnego, a sędzia krajowy w stosunku do owego wymiaru sprawiedliwości pełni potrójną rolę:

  1. jest gwarantem zasady bezpośredniego skutku i zasady bezpośredniego stosowania prawa wspólnotowego;
  2. jest strażnikiem zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec prawa krajowego;
  3. jest partnerem Trybunału w zakresie odesłania prejudycjalnego.

Zintegrowanie się wspólnotowego porządku prawnego z wewnętrznym porządkiem prawnym państw członkowskich umożliwiają dwie zasady – bezpośredniej skuteczności i zasada pierwszeństwa. „Bezpośredni skutek prawa wspólnotowego oznacza, że ustanowiona norma prawa wspólnotowego zostaje włączona do krajowego porządku prawnego bez konieczności jakiejkolwiek interwencji ze strony państwa członkowskiego”[2].

Przepisy wspólnotowe zatem tworzą prawa dla jednostek, które mogą powoływać się na nie w sporach. Sprawa Van Gend en Loos z 1963 roku wskazuje na przyczyny rzutujące na bezpośredni skutek prawa wspólnotowego wobec każdego narodu i każdego obywatela Wspólnoty. Europejski Trybunał Sprawiedliwości, w interpretacji art. 12 Traktatu Rzymskiego stwierdził, że prawo wspólnotowe interpretować należy w sposób, uwzględniający cele jakie próbuje się przez nie osiągnąć. W orzeczeniu tym zawarł wielokrotnie powoływane zdanie: „ Europejska Wspólnota Gospodarcza stanowi nowy porządek prawnomiędzynarodowy, na rzecz którego państwa zredukowały, jakkolwiek w ograniczonym zakresie, swe uprawnienia suwerenne, jest to porządek prawny, którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, ale także jednostki”[3].

Zasada pierwszeństwa polega na tym, że w sytuacji sprzeczności między normą krajową a wspólnotową sędzia krajowy rozstrzygający spór ma obowiązek zastosować normę wspólnotową przed krajową.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości został ustanowiony przez traktat paryski o utworzeniu EWWIS z 1951 roku. Od 1957 r. zaczął funkcjonować jako instytucja trzech Wspólnot Europejskich. ETS jest jednym z najważniejszych organów wspólnotowych. Działalność Trybunału została określona w trzech traktatach założycielskich oraz w protokołach zawierających statut ETS. Zgodnie z traktatem o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej, ETS określa swoje zasady postępowania (tytuł III statutu). Przyjęcie tych zasad wymaga jednomyślnego zatwierdzenia przez Radę. Zmiany statutowych postanowień proceduralnych dokonuje w sposób jednomyślny Rada na wniosek ETS i po konsultacji z Komisją i Parlamentem Europejskim. Od 1 września 1989 r. ETS posiada podległą mu komórkę pomocniczą jaką jest Sąd Pierwszej Instancji. Siedzibą ETS jest Luksemburg. ETS pracuje w trybie stałym z przerwą wakacyjną od 15 lipca do 15 sierpnia.

[1] Rozstrzyganie sporów w Unii Europejskiej, red. J. Garstka, Łódź 1998r., s. 15

[2] ibidem, s. 23

[3] J. Białocerkiewicz, Prawo międzynarodowe publiczne, Olsztyn 2003 r., s. 412