Istotnym elementem ochrony praw człowieka w systemie rady europy jest integracja zachodnioeuropejska. Opiera się ona na wspólnych wszystkim państwom członkowskim zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód oraz państwa prawa. Należy podkreślić, iż w ramach UE nie stworzono żadnego odrębnego dokumentu formułującego katalog praw człowieka – na wzór paktów czy konwencji – czy tym bardziej odrębnych procedur kontrolnych.
Kompetencje w tej dziedzinie, w zakresie posiada jedynie Trybunał Sprawiedliwości; nie ma ich natomiast Komisja. Prawa człowieka, które pojawiają się w obrębie UE, pozostają w ścisłym związku z jej pierwotną istotą jako „wspólnym rynkiem” państw członkowskich. Chodzi tu przede wszystkim o swobodny przepływ osób, czyli siły roboczej i usług, (niedyskryminacja) przez granice państw Unii.
Unia jest oryginalna wobec innych systemów ochrony praw człowieka. Ochrona tych praw w państwach Unii odbywa się przede wszystkim przez ich systemy konstytucyjne
i legislację wewnętrzną oraz na podstawie w/w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.[1]
[1] Wszystkie państwa Unii są członkami Rady Europy