praca dyplomowa z Wrocławia
Największą siłą dowódcy są zawsze ludzie, którymi ma zaszczyt dowodzić. Wygrywa ten kto lepiej potrafi uruchomić potęgę umysłów i woli wykonawczej podwładnych żołnierzy.[1]
„Siła” takiego dowódcy, to także, a może przede wszystkim jego cechy wyróżniające go z pośród innych, na które składają się między innymi:
– autorytet;
– umiejętności motywowania;
– styl dowodzenia (przewodzenia);
– skuteczność komunikacyjna.
Termin „autorytet” pochodzi od łac. auctoritas, który tłumaczy się jako: wiarygodność, ważność, wzór, przykład, stanowczość, godność, powagę, znaczenie, wpływ, wolę.[2]
Autorytet dowódcy ma istotny wpływ na realizowanie przez niego procesu dowodzenia. W sposób zasadniczy wpływa na oddziaływania interpersonalne, właściwe wypełnianie przez dowódcę i podwładnych swoich funkcji i zadań. Często, ze strony podwładnych występuje akceptacja, że decydowanie i rozkazywanie, ukierunkowane jest na osiągnięcie określonych celów organizacyjnych, zaś podporządkowanie się tym decyzjom i rozkazom, to ścisła ich realizacja.[3]
Potocznie przez autorytet rozumie się uznanie u innych, wpływowość, cieszenie się w jakiejś dziedzinie lub w opinii pewnych ludzi szczególną powagą czy estymą. To uznanie wypływa nie tylko z doceniania walorów intelektualnych, ale także moralnych.
Autorytetu nie można otrzymać.[4] Dowódca musi tak pracować na wyznaczonym stanowisku, aby osiągać wyniki w pracy, zmusić środowisko do uznania własnej osobowości i tym samym doprowadzić do powstania i zachowania swego autorytetu zarówno moralnego jak i intelektualnego (fachowego).
Z zadań wykonywanych przez dowódcę wynika konieczność, by cieszył się autorytetem, co zapewni skuteczne dowodzenie. Wśród źródeł autorytetu można wymienić walory intelektualne, umiejętności specjalistyczne i doświadczenie. Usytuowanie dowódcy w hierarchii służbowej jest także źródłem tego autorytetu.
Cechy autorytetu dowódcy mają charakter ogólny, niejako związany bezpośrednio z wykonywanym przez niego zawodem.
Najistotniejszą cechą tego autorytetu jest uczciwość.[5] Jest ona immanentnym składnikiem moralności. Dowódcę powinny cechować trzy rodzaje cnót moralnych: właściwe każdemu uczciwemu człowiekowi, charakteryzujące demokratę oraz ściśle związane z wykonywanym zawodem.
Na jego kulturę osobistą składa się niewątpliwie styl zachowania się w środowisku, poprawny sposób wyrażania się, higiena osobista, estetyka ubioru, estetycznie urządzone miejsce pracy i mieszkanie. Dowódca z jednej strony musi żyć sprawami środowiska, ale górując nad nim intelektualnie i moralnie, musi zachować pewien dystans, bez którego nie może być mowy o utrzymaniu autorytetu.
Inteligencja dowódcy polega m.in. na głębokiej wiedzy jego specjalności oraz na ogólnej kulturze umysłowej. Intelektualne postawy dowódców powinny charakteryzować: umiar, ostrożność, rozwagę, powściągliwość w wydawaniu sądów, tolerancja, brak doktrynerstwa i schematyzmu w myśleniu, a także umiejętność krytycznego spojrzenia na siebie oraz szybkość i sprawność myślenia, oryginalność, umiejętność przewidywania, plastyczność, spostrzegawczość, uwaga i pamięć.
Opanowanie dowódcy polega przede wszystkim na trzymaniu w ryzach własnych emocji, odruchów i odczuć zwłaszcza tych o zabarwieniu negatywnym. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji krytycznych oraz nietypowych. Opanowanie powinno zawsze cechować dowódcę w komunikacji interpersonalnej i to zarówno werbalnej jak i nie werbalnej.
Podwładni są przekonani, że działając pod przywództwem posiadającego autorytet, zrealizują cele wspólne i indywidualne lepiej niż bez niego. To przekonanie może mieć racjonalne podłoże, gdy opiera się ono na uznaniu wyższej wiedzy i umiejętności przełożonego. Powodem tego przekonania może być także własne doświadczenie podwładnych, wynikłe ze skutków dotychczasowych podporządkowań się przełożonemu bądź potwierdzenie autorytetem instytucji, która przełożonego na to stanowisko desygnowała. W społeczeństwach o wysokim stopniu poszanowania tradycji autorytet bardzo silnie związany jest z pełnioną funkcją lub urodzeniem w środowisku o wysokiej randze społecznej.[6]
—
[1] J. Wieczorek, Jak dowodzić? w: Wojsko i Wychowanie 11/1997, Warszawa 1997, s. 36.
[2] W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych. WP, Warszawa 1978, s. 100.
[3] S. Jarmoszko, O istocie autorytetu dowódcy. w : Vademecum dydaktyczno-wychowawcze nr 2, Warszawa 1998, s. 49.
[4] M. Bielec, M. Palimąka, Przegląd Wojsk Lądowych. 6/97, s. 82 i 83.
[5] Tamże.
[6] A. Czermiński, M. Czerska, B. Nogalski, R. Rutka, J. Apanowicz, Zarządzanie organizacjami. Toruń 2002, s.107.