Zabezpieczenie praw człowieka i obywatela

Zabezpieczenie praw człowieka i obywatela stwarza potrzebę władzy publicznej (aparatu przymusu), władza ta zatem jest ustanowioną ku pożytkowi ogółu, nie zaś dla korzyści osobistej tych, którym została powierzona.

Celem utrzymania władzy publicznej i ponoszenia wydatków na administrację niezbędnym jest podatek powszechny; musi być on równo rozdzielony między wszystkich obywateli w miarę ich środków.

Wszyscy obywatele mają prawo bezpośrednio lub przez swych przedstawicieli stwierdzać zachodzącą potrzebę podatku powszechnego, swobodnie zezwalać nań, jako też określać jego wysokość, wymiar, sposób ściągania oraz czas trwania.

Ponieważ własność jest prawem nietykalnym i świętym, przeto nikt jej pozbawionym być nie może, wyjąwszy wypadki, gdy potrzeba ogółu, zgodnie z ustawą stwierdzona, niewątpliwie tego wymaga, a i to tylko pod warunkiem sprawiedliwego i uprzedniego odszkodowania.

W przypadku kwestii uznania praw człowieka w państwie polskim to należy podkreślić, iż zostały one zawarte w uchwalonej przez Sejm Czteroletni Konstytucji 3 maja 1791 roku[1].

Konstytucja wprowadzała w Rzeczypospolitej wolności wyzwania, jednak religią panującą pozostawał katolicyzm. Ustrój polityczny zgodnie z zasadą „władza społeczności początek swój bierze z woli narodu” opierał się na zasadzie trójczłonowego podziału władz na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

• Władza ustawodawcza – parlament jako najwyższy organ władzy wybierany na dwa lata, sejm zwoływany przez króla lub marszałka.
  Kompetencje sejmu: uchwalanie prawa, nakładanie podatków, kontrolowanie innych władz i instytucji. Co 25 lat mógł zbierać się sejm konstytucyjny-prawo zmiany konstytucji.
• Władza wykonawcza -król i rząd, w skład której wchodzili: prymas, pięciu ministrów, pełnoletni następca tronu bez prawa głosu, marszałek sejmu. Straż Praw kierowała administracją, podlegały jej komisje (policji, spraw wewnętrznych, interesów zagranicznych, wojny i skarbu). Król przewodniczący Straży, miał prawo nominacji biskupów, senatorów, ministrów, urzędników, oficerów; w razie wojny sprawował naczelne dowództwo nad wojskiem. Ministrowie, mieli obowiązek podpisywania każdego rozporządzenia własnoręcznie pod kontrolą Sejmu.
• Władza sądownicza -sądownictwo zostało usprawnione. Ministrowie i wyżsi urzędnicy odpowiadali przed specjalnym sądem sejmowym. Sądownictwo szlacheckie zostało poddane sądom ziemiańskim.

Zgodnie z „Ustawą Rządową” szlachta miała zagwarantowane wszelkie prawa, wolności i „pierszeństwo w życiu prywatnym i publicznym”. Szlachta -posesjonaci posiadała nietykalność osobistą i majątkową, zapewnioną władzę nad chłopami.