Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) jest organem ustanowionym przez Europejską Konwencję Praw Człowieka i przede wszystkim zajmuje się rozpatrywaniem skarg odnoszących się do naruszeń praw i wolności określonych w tej konwencji. Postępowanie przed ETPC obejmuje kilka etapów, które opiszę poniżej.
- Składanie skarg Pierwszym etapem postępowania przed ETPC jest złożenie skargi. Skargę może złożyć każda osoba, grupa osób, organizacja pozarządowa lub podmiot o charakterze publicznym, które uważają, że ich prawa i wolności określone w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zostały naruszone przez państwo, które jest sygnatariuszem tej konwencji. Skarga musi być złożona na piśmie i musi zawierać określone informacje, takie jak nazwiska i adresy skarżących, opis naruszenia, daty i miejsce jego wystąpienia, a także informacje o środkach prawnych, jakie podjęto na poziomie krajowym.
- Ocena dopuszczalności skargi Po złożeniu skargi ETPC przeprowadza ocenę jej dopuszczalności. Ocena ta obejmuje kilka kryteriów, takich jak terminowość złożenia skargi, czyli czy skarga została złożona w określonym czasie, czy też skarżący wyczerpali dostępne środki prawne na poziomie krajowym. ETPC również sprawdza, czy skarga jest na tyle poważna i dotyczy wystarczająco ważnej kwestii praw człowieka i wolności podstawowych, aby była rozpatrywana przez Trybunał.
- Przygotowanie sprawy do rozpoznania Jeśli skarga zostanie uznana za dopuszczalną, Trybunał rozpoczyna przygotowania do rozpoznania sprawy. W tym celu przede wszystkim zbiera się informacje i dokumenty związane z naruszeniem praw i wolności skarżącego. Trybunał może również zaprosić strony do przedstawienia dodatkowych dokumentów i informacji.
- Rozpoznanie sprawy Następnie Trybunał przystępuje do rozpoznania sprawy. W tym etapie strony przedstawiają swoje argumenty i dowody, a Trybunał może również przeprowadzać dodatkowe dochodzenia i przesłuchiwać świadków. Po rozpoznaniu sprawy Trybunał wydaje decyzję i orzeka, czy nastąpiło naruszenie praw i wolności określonych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
- Egzekwowanie decyzji Trybunału Decyzje Trybunału są prawnie wiążące i mają charakter ostateczny. Państwo, wobec którego wydano decyzję, jest zobowiązane do wdrożenia jej postanowień. W praktyce oznacza to, że państwo to powinno zrekompensować szkody wyrządzone skarżącemu oraz podjąć działania w celu zapobieżenia podobnym naruszeniom praw w przyszłości.
W przypadku naruszenia praw przez państwo, które nie podjęło działań w celu wdrożenia decyzji Trybunału, skarżący może zwrócić się do Komitetu Ministrów Rady Europy o pomoc w egzekwowaniu decyzji Trybunału.
Po zakończeniu etapu oceny dopuszczalności skargi, ale przed rozpoznaniem sprawy, strony mogą skorzystać z tzw. próby ugody. Procedura próby ugody polega na tym, że Trybunał zachęca strony do przedstawienia propozycji rozwiązania sporu, która mogłaby zakończyć sprawę bez dalszego rozpoznania jej przez Trybunał.
Jeśli strony wyrażą zgodę na przeprowadzenie próby ugody, Trybunał może wyznaczyć sędziego-sprawozdawcę, który będzie miał za zadanie pomóc stronom w osiągnięciu porozumienia. Sędzia-sprawozdawca może przeprowadzać rozmowy z obiema stronami i sugerować sposoby rozwiązania sporu.
Jeśli strony osiągną porozumienie, Trybunał wydaje orzeczenie, które stwierdza, że sprawa została rozwiązana za zgodą stron. Jeśli porozumienie nie zostanie osiągnięte, Trybunał kontynuuje rozpoznawanie sprawy.
Próba ugody jest dobrowolna i nie ma wpływu na dalsze postępowanie przed Trybunałem. Jeśli strony nie osiągną porozumienia, Trybunał kontynuuje rozpoznawanie sprawy, a orzeczenie wydane na zakończenie postępowania może uwzględniać wszystkie argumenty i dowody przedstawione przez obie strony.
Podsumowując, próba ugody jest opcjonalnym etapem postępowania przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Polega ona na próbie osiągnięcia porozumienia między stronami, które mogłoby zakończyć sprawę bez dalszego rozpoznania przez Trybunał. Jeśli porozumienie nie zostanie osiągnięte, Trybunał kontynuuje rozpoznawanie sprawy.
Wniosek o skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka nie jest formalnością łatwą do zrealizowania. Proces ten wymaga dokładnej wiedzy na temat procedury i prawa, a także umiejętności jej stosowania. W przypadku skomplikowanych spraw lub trudności w zrozumieniu procedury, warto skorzystać z pomocy profesjonalnego prawnika lub organizacji zajmujących się ochroną praw człowieka.
Postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka jest ważnym instrumentem w ochronie praw człowieka i wolności podstawowych w Europie. Skargi przed ETPC mogą być składane przez każdą osobę lub organizację, które uważają, że ich prawa i wolności określone w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zostały naruszone przez państwo, które jest sygnatariuszem tej konwencji. Procedura składania skarg i postępowanie przed Trybunałem jest skomplikowane i wymaga wiedzy na temat procedury i prawa, dlatego w przypadku wątpliwości warto skorzystać z pomocy prawnika lub organizacji zajmującej się ochroną praw człowieka.