Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku stanowi fundamentalny dokument prawa, który określa najważniejsze zasady funkcjonowania polskiego państwa, w tym również gwarantuje wolności i prawa człowieka i obywatela.
Prawa i wolności te są wyraźnie wymienione i zabezpieczone w II Rozdziale Konstytucji, zatytułowanym „Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela”. Rozdział ten składa się z 32 artykułów (od 30 do 62), które określają różne aspekty praw człowieka.
Artykuł 30 mówi o godności człowieka, jako źródle wszelkich praw. Konstytucja RP w artykule 32 zakazuje dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiegokolwiek powodu. Artykuł 33 gwarantuje równość płci, a artykuł 34 daje prawo do nabywania i utraty obywatelstwa polskiego.
Artykuły 35-36 chronią prawo do zachowania narodowej i etnicznej tożsamości, a także gwarantują wolność wyznania i sumienia. Prawo do wolności wypowiedzi i informacji jest chronione w artykule 54, natomiast prawo do nauki, swobodnego rozwijania kultury i korzystania z dóbr kultury są gwarantowane w artykułach 73 i 74.
Konstytucja gwarantuje również prawa obywatelskie i polityczne. Wolność zgromadzeń i stowarzyszeń jest chroniona w artykułach 57 i 58, a prawo do bezpieczeństwa osobistego i ochrony prywatności w artykułach 41 i 47. Ponadto prawo do udziału w życiu publicznym i politycznym jest zabezpieczone w artykułach 62 i 63.
Artykuły 64-66 gwarantują prawa socjalne i ekonomiczne, takie jak prawo do własności, prawo do pracy, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawo do wynagrodzenia za pracę oraz prawo do zabezpieczenia społecznego.
Artykuły od 67 do 76 dotyczą praw kulturalnych, naukowych i środowiskowych, gwarantując między innymi prawo do zdrowia, edukacji, nauki, korzystania z dóbr kultury, ochrony środowiska i pomocy w starości i niepełnosprawności.
Zgromadzone w Konstytucji RP prawa i wolności obywatelskie są podstawą demokratycznego społeczeństwa. To właśnie one gwarantują, że państwo polskie respektuje prawa człowieka, i że obywatele Polski mają gwarancje do wolności i praw, które są uznane na całym świecie. Konstytucja, jako najważniejszy akt prawny, tworzy ramy, w których wolności te mogą być realizowane, chronione i poszanowane.