Prawa III generacji

5/5 - (2 votes)

III generację praw można również określić jako prawa pozytywne, wymagają one jednak współpracy międzynarodowej państw, społeczeństw oraz organizacji. Co więcej, ich podmiotem są narody i państwa, a nie jednostki i grupy ludzkie.

Z tego tytułu można je uważać raczej za prawa kolektywne niż za prawa człowieka w klasycznym tego słowa znaczeniu. Wyrażają one szlachetne ideały: ogólnoludzką solidarność i braterstwo. Prawa III generacji stanowią próbę rozwiązania w języku praw człowieka podstawowych problemów stojących aktualnie przed ludzkością, takich jak: pokój, ochrona środowiska naturalnego, rozwój wspólnego dziedzictwa kulturowego.

Krytycy twierdzą, że w obecnych warunkach pozostają one raczej w sferze deklaracji – brakuje mechanizmów ich egzekwowania, obywatel nie ma żadnych szans nakłonienia rządu swojego państwa do ich realizacji. Sceptycy wskazują również na to, że w krajach, których rządy popularyzują ideę praw III generacji, często brutalnie naruszane są prawa jednostek.

Ich zwolennicy, szczególnie liczni w krajach rozwijających się, głoszą natomiast, że to właśnie III generacja praw wyznacza kierunek rozwoju ludzkości oraz że organizacje międzynarodowe mogą wpływać na decyzje rządów poszczególnych państw. Niektóre prawa III generacji zostały umieszczone w Afrykańskiej Karcie Praw Narodów i Ludów z 1981 r.

Za prawa tej najnowszej generacji uważa się: prawo do pokoju, prawo do czystego środowiska naturalnego, prawo do rozwoju, prawo do wspólnego dziedzictwa ludzkości, prawo do komunikowania się, prawo do pomocy humanitarnej.

Prawa III generacji to prawa dotyczące kolektywnych i globalnych kwestii, takich jak prawo do życia w czystym środowisku, prawo do pokoju i bezpieczeństwa, prawo do rozwoju i solidarności międzynarodowej. Te prawa uzupełniają prawa indywidualne (I generacji) i prawa społeczne, ekonomiczne i kulturalne (II generacji) i stanowią odpowiedź na wyzwania globalne, takie jak zmiany klimatu, migracje, bezpieczeństwo i stabilność międzynarodowa.

Prawa III generacji nie są jednak uznawane przez wszystkich jako odrębne kategorie praw, a ich status prawny jest kontrowersyjny. W wielu krajach nie są one uznawane jako prawnie wiążące i nie zostały włączone do powszechnie uznawanych dokumentów międzynarodowych. Niemniej jednak, coraz więcej organizacji i rządów uznaje ich znaczenie dla ochrony praw i wartości ludzkich na skalę globalną i włącza je do swoich polityk i działań.

Prawa II generacji

5/5 - (2 votes)

O ile prawa negatywne koncentrują się wokół wolności, to prawa II generacji można wywieść z innej wartości demokratycznej – równości. Prawa te mają charakter ekonomiczny, socjalny i kulturalny. Wymagają od państwa podjęcia aktywnych działań, jeśli nie mają pozostać martwą literą. Stąd często określa się je mianem „pozytywnych”. W odróżnieniu od praw klasycznych, prawa II generacji są trudne, a niekiedy nawet niemożliwe do wyegzekwowania.

Nie istnieją wewnętrzne ani międzynarodowe mechanizmy pozwalające bezdomnemu dochodzić swego prawa do mieszkania, nawet jeśli jest ono wyraźnie zapisane w konstytucji. Prawa pozytywne często są traktowane jako zapis celów stawianych sobie przez państwo i bywają to cele ambitne i dalekosiężne. Zdaniem niektórych znawców przedmiotu, prawa II generacji „osłabiają” znaczenie poszczególnych konstytucji. Jeśli zawierają one katalogi życzeń, nie mogą być traktowane poważnie, co wpływa na traktowanie praw I generacji, które zazwyczaj są zawarte w konstytucji. Z drugiej strony można jednak zasadnie twierdzić, że umieszczenie takich zapisów w konstytucji zmusza rząd do pracy w określonym, pozytywnym dla obywateli kierunku. Podkreśla to wspólnotowy aspekt konstytucji i zasadę dobra wspólnego, jednoczącego społeczeństwo polityczne.

Prawa II generacji są także zawarte w dokumentach międzynarodowych. W całości poświęcona jest im Europejska Karta Socjalna z 1961 r. Inny ważny dokument, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, uchwalona na III Sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w 1948 roku, ujmuje następujące prawa pozytywne: prawo do ubezpieczeń społecznych, prawo do pracy, prawo do odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, prawo do urlopu i wypoczynku, prawo do odpowiedniej stopy życiowej (wyżywienia, odzieży, mieszkania, opieki lekarskiej, koniecznych świadczeń socjalnych), prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości, niezawinionej utraty środków do życia, prawo do nauki, prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa.

Prawa człowieka II generacji to prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne, które zapewniają jednostce dostęp do zasobów i możliwości niezbędnych do pełnego i godnego życia. Są to prawa, które mają na celu zapewnienie równości i sprawiedliwości w dostępie do zasobów i możliwości społecznych. Prawa II generacji to:

  1. Prawo do pracy: zapewnia jednostce prawo do swobodnego wyboru i zatrudnienia, a także do godnych i uczciwych warunków pracy.
  2. Prawo do wykształcenia: umożliwia jednostce swobodny dostęp do edukacji i możliwość rozwijania swoich zdolności.
  3. Prawo do zdrowia: zapewnia jednostce dostęp do opieki medycznej i usług zdrowotnych niezbędnych do zachowania zdrowia.
  4. Prawo do mieszkania: zapewnia jednostce prawo do swobodnego wyboru i zamieszkania w bezpiecznym i godnym miejscu.
  5. Prawo do odpoczynku i wypoczynku: umożliwia jednostce swobodny dostęp do odpoczynku i rekreacji, które są niezbędne do zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia.

Te prawa są uważane za ważne dla zapewnienia jednostce pełnego i godnego życia, a ich realizacja jest ważnym elementem dla ochrony ludzkiej godności i równości społecznej.

Prawa I generacji

5/5 - (4 votes)

Prawa I generacji można wywieść z szeroko pojętej wolności obywatelskiej, której działania państwa nie mogą ograniczać. Im mniej państwa, tym lepiej, twierdzili twórcy tej konstytucji. Prawa te określa się mianem praw „negatywnych”. Warto zwrócić uwagę, że niektóre prawa z katalogu „negatywnych” nakładają jednak na państwo określone obowiązki.

Musi ono na przykład stworzyć warunki do korzystania z prawa do sądu lub z prawa do wolnych wyborów. Jeśli grupy przestępcze torturują swoje ofiary, oczekuje się na ogół, że to państwo powinno stanąć na straży naruszonego prawa. Obowiązki te nie są jednak nadmierne, większość państw jest w stanie im podołać. Zaletą praw tej generacji jest możliwość ich egzekucji; w wielu państwach stworzone zostały odpowiednie wewnętrzne procedury. Powstały również międzynarodowe mechanizmy ochrony tych praw, na przykład składanie skarg i wniosków do Europejskiej Komisji i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Prawa obywatelskie lub osobiste, uważane za prawa negatywne, to przede wszystkim: prawo do życia, wolność i bezpieczeństwo osobiste, wolność sumienia i wyznania, wolność słowa, zakaz tortur, prawo do sądu, prawo do obywatelstwa, prawo do prywatności, swoboda poruszania się.

Towarzyszą im prawa polityczne, spośród których za najważniejsze można uznać: prawo do wolnych wyborów, prawo do udziału w rządzeniu, wolność wypowiedzi w sprawach publicznych, wolność zgromadzeń i stowarzyszeń.

Prawa człowieka I generacji to prawa wolności, które zapewniają swobodę i niezależność jednostki od państwa i innych sił politycznych. Są to prawa podstawowe, które mają na celu ochronę jednostki przed bezprawnym działaniem władzy i innych sił społecznych. Prawa I generacji to:

  1. Prawo do wolności i bezpieczeństwa: gwarantuje jednostce prawo do bezpiecznego życia bez strachu przed bezprawnym aresztowaniem, torturą lub innymi formami przemoc.
  2. Prawo do wolności słowa: zapewnia jednostce prawo do swobodnego wyrażania swoich poglądów i opinii, bez strachu przed konsekwencjami.
  3. Prawo do wolności zgromadzeń i zrzeszania się: gwarantuje jednostce prawo do swobodnego zgromadzenia się i tworzenia związków, bez ingerencji ze strony państwa.
  4. Prawo do wolności religii i sumienia: zapewnia jednostce prawo do swobodnego wyznawania własnej religii i praktykowania jej bez przeszkód.
  5. Prawo do wolności poruszania się: umożliwia jednostce swobodne poruszanie się po kraju i za granicą, bez ograniczeń ze strony państwa.

Te prawa są uważane za fundamentalne dla ochrony ludzkiej godności i są chronione na całym świecie przez różne dokumenty i traktaty dotyczące praw człowieka, takie jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

Geneza praw człowieka

5/5 - (2 votes)

Geneza praw człowieka sięga XVIII wieku i rewolucji francuskiej, kiedy to po raz pierwszy w dziejach ludzkości zostały ustanowione i uznane prawa człowieka jako powszechne i niezbywalne. Koncepcja praw człowieka była częścią większej rewolucyjnej ideologii, która opowiadała się za równością, wolnością i sprawiedliwością dla wszystkich ludzi bez względu na ich pochodzenie, rasę, religię czy status społeczny.

Po rewolucji francuskiej, idea praw człowieka została rozpowszechniona na całym świecie, a następnie została zapisana w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, która stanowiła część Konstytucji Francuskiej z 1791 roku. Ta deklaracja stanowiła wzorcowy dokument dla wielu kolejnych deklaracji i konstytucji, w tym dla amerykańskiej Deklaracji Niepodległości z 1776 roku i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 roku.

Od tamtego czasu koncepcja praw człowieka ewoluowała i rozszerzała się, obejmując coraz więcej praw i zobowiązań, takich jak prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne. Dzisiaj prawa człowieka są uważane za jedno z najważniejszych dziedzictw cywilizacji i stanowią niezbędny element międzynarodowego prawa i systemu ochrony ludzkich praw.

Prawa człowieka rozumiane są jako uprawnienia jednostki nabywane przez nią w momencie urodzenia, wynikające z samego faktu bycia człowiekiem. Uważa się, przysługują każdemu człowiekowi bez względu na jego przynależność państwową, etniczną czy wyznaniową, a także bez względu na to, jaką zajmuje pozycję w społeczeństwie. Są rezultatem postulatów moralnych, dążenia do poszanowania godności ludzkiej.

Określone one zostały jako zespół praw i wolności, które przysługują każdemu człowiekowi bez względu na rasę, płeć, język, wyznanie, przekonania polityczne, pochodzenie narodowe i społeczne, majątek itp. Prawa człowieka są prawami o charakterze moralnym, zbiorem postulatów domagających się poszanowania wartości najcenniejszych dla człowieka, takich jak życie, godność, wolność, swobodny rozwój.

Wyrazem respektowania tak rozumianych praw są akty prawne w postaci konstytucji, ustaw, umów międzynarodowych i deklaracji organizacji międzynarodowych. Uznaje się je za wartości uniwersalne i równocześnie chroni się je, uznając za cenne dla człowieka i ludzkości. Kształtowały się od czasów oświecenia wraz z rozwojem nowoczesnych prądów myślowych.

Prawa ludzkie są specjalnym rodzajem praw – każda jednostka posiada je wyłącznie z tytułu swojego człowieczeństwa. Prawa zwane prawami I generacji lub klasycznymi prawami człowieka, są związane z teoretycznymi pracami wybitnych myślicieli okresu Oświecenia, przede wszystkim Johna Locke’a, Tomasza Hobbesa i Immanuela Kanta. Swój zapis znalazły one w dokumentach dwóch wielkich rewolucji XVIII w. – francuskiej i amerykańskiej: w Konstytucji Stanów Zjednoczonych (w Karcie Praw stanowiącej dziesięć pierwszych poprawek) oraz we francuskiej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Współcześnie można je znaleźć w wielu innych konstytucjach, zawiera je Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 roku oraz Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 roku.